বিপুল খাটনিয়াৰৰ স্মৃতিত একলম-(মছউদুল হক)

অসমীয়া ভাষাত গল্প লেখকৰ সংখ্যা তাকৰ৷ যোৱা তিনিটা দশকত খুঁচৰি চালে লেখত ল’বলগীয়া গল্পকাৰৰ সংখ্যাটো কিজানি আঙুলিৰ পাবতে থাকিব৷ সেই সকলৰ মাজত বিপুল খাটনিয়াৰ এজন মনোজ্ঞ লেখক৷ ৰিবৰিবকৈ বোৱা এছাটি মলয়া বতাহ যেন৷ প্ৰগতিশীল আলোচনী ‘নতুন পৃথিৱী’ত আৰম্ভ কৰা তেওঁৰ গল্পৰ যাত্ৰা বিভিন্ন আলোচনীৰ পাতত এবছৰৰ আগলৈকে অব্যাহত আছিল৷ তেওঁৰ ভালেকেইখন গল্প সংকলনে আমাৰ সাহিত্যত এক বিশিষ্ট আসন অধিকাৰ কৰি আছে৷

খাটনিয়াৰৰ গল্প অসম আৰু উত্তৰ- পূৰ্বাঞ্চলৰ সমকালৰ সমাজ জীৱনৰ দাপোণ৷ তেওঁৰ সুৱাসিত চেতনাত ৰংপুৰীয়া ভাষা আৰু কৃষ্টিয়ে ক্ৰিয়া কৰি থকাৰ ফলত তেওঁৰ কলমত প্ৰাণ পাই উঠা কাহিনীৰ ভাষা স্বচ্ছ আৰু মনোৰম ৷ তেওঁৰ নিজৰ শলগুৰি অঞ্চলৰ চৌদিশৰ পৰিৱেশত বহু কাহিনী, বহু ঘটনা কিম্বদন্তী স্বৰূপে বিৰাজ কৰিছে ৷ তাৰ বহু চৰিত্ৰ আৰু টুকৰা-টুকুৰ কাহিনী তেওঁৰ গল্পৰ ভালেমান চৰিত্ৰৰ প্ৰাণ৷ আশৈশৱ চকুৰ আগত দেখি থকা জেৰেঙা-ৰূপহী-মেটেকা-জয়-খামদাং পথাৰ তেওঁৰ বহু গল্পত সজীৱ৷ নামদাং-ডিমৌ-ৰূপহী চলাখানা আদি নৈ জান-জুৰি -বিল কিছুমান গল্পত সাকাৰ৷

তেওঁ বাল্য আৰু কৈশোৰত দেখা সমাজখনত ধনৰ প্ৰাচুৰ্য নাছিল৷ ধান-শাক-পাত, মাছ-গাখীৰ কিন্তু আছিল পৰ্যাপ্ত ৷ তেল কোম্পানীকে ধৰি বিভিন্ন চাকৰিয়ে আৰু আনকি হাবি কটা শ্ৰমিকৰ মজুৰিয়েও আনিলে পৰিৱৰ্তন ৷ শিক্ষা-দীক্ষাৰ বাবে দীঘল বাট বুলিব লাগে৷ বাট -পথ খলা-বমা৷ দলঙৰ কথা নোকোৱাই ভাল ৷ দলং আৰু সাঁকো ঢলং-পলং ৷বাটত জাৰণি-বাঁহনি-পিটনি ৷ বাৰিষা আঁঠুৱনীয়া বোকা৷ চাইকেলত ডবল কেৰী ৷ গাঁৱত চাইকেলনো আছিল কেইখন ৷ ৰেডিঅ’ একোটা চুবুৰীত নাছিলেই৷ তাৰ মাজতো তেওঁলোকৰ অঞ্চলটো পঢ়া-শুনাত আগবঢ়া ৷ নাৰী শিক্ষাতো পিছপৰি থকা নাছিল ৷ চাৰি পাঁচ দশকৰ দূৰত্বৰ পৰা লক্ষ্য কৰি গল্পকাৰ নিজেই আচৰিত আৰু অভিভূত হৈছিল ৷ সেই অনুভৱ- অনুভূতিও ধৰা আছে তেওঁৰ গল্পত৷ কচু-ঢেঁকীয়াত নৈৰ পাৰৰ ঔটেঙা আৰু পুঠি-খলিহনা দিয়া দিহ, আলু দুটাৰ লগত গৰৈ মাছ পোৰাৰ পিটিকাত দুটোপ ঘানিৰ পকা তেল দি একাঁহী ভাতেৰে আলহী সোধা দিনবোৰ গল্পকাৰৰ নষ্টালজিয়া৷ বিবিধ ৰেছিপিৰে তেল-মচলা -ঘিঁউৰ গোন্ধে আমোলমোল ‘কাৰী’ আৰু বিৰিয়ানীয়ে ক’ত জোৰ পায় তাৰ! নেওথনি- যঁতৰ উঘা-চেৰেকিৰ কেৰেং- মেৰেং, কপাহৰ জোলা এৰী মুগাৰ খোলাৰ গোন্ধ আৰু মাকোৰ খটখটনিৰ সেই দিনবোৰত মানুহৰ মন আছিল নিকা, ফটফটীয়া ৷ মনৰ ঐশ্বৰ্যৰে বলী সেই মানুহবোৰ ক্ৰমে পিছ হুঁহকিল, হেৰাই গ’ল৷ খাটনিয়াৰৰ গল্পই তেওঁলোকক আদৰি অনাৰ চেষ্টা চলাই গ’ল ৷

তেওঁৰ গাঁৱৰ মাজেদি অহা- যোৱা কৰা শৰৎ মহন্ত ছাৰ আৰু তেওঁৰ ভাতৃ পোনা মহন্ত(অধ্যাপক ডঃ পোনা মহন্ত), বিয়োগোম শৰীৰৰ দেৱেন লাহনহঁতৰ প্ৰগতিশীল চিন্তা-চৰ্চাৰ কথা ডেকাচামে ষাঠি-সত্তৰৰ দশকত আলোচনা কৰে৷ এবাৰ বিষ্ণু ৰাভা- ফণী শৰ্মাইয়ো ভুমুকি মাৰিলেহি ৷ মাজে মাজে খগেন বৰবৰুৱাই বাইচাইকেল চলাই সোঁ শৰীৰে উপস্থিত হয়হি ৷ তেওঁ জীৱন্ত কিম্বদন্তী ৷ গাঁৱৰে বল্লভ হাজৰিকা আৰু টংকেশ্বৰ কাকতিৰ সান্নিধ্যও তেওঁলোকে লাভ কৰে৷ কলেজীয়া জীৱনত নিত্যানন্দ গগৈ, শৰৎ মহন্ত, যোগেন চেতিয়া ছাৰৰ প্ৰগতিশীল চিন্তা-চৰ্চাই বাঁওপন্থী পৰিৱেশৰ মাজলৈ টানি নিলে ৷ গণনাট্য সংঘৰ প্ৰভাৱ তেতিয়া সেই অঞ্চলৰ গাওঁবোৰতো আছিল ৷ পৰম্পৰাগত কৃষ্টি-সংস্কৃতিৰ লগতে নাট্য-চৰ্চাৰো থল আছিল৷

তেওঁ জড়িত হৈ পৰিছিল তেনে অনুষ্ঠানবোৰৰ লগত৷ সংগীত সাধক মাখন ভূঞা ছাৰৰ সাধনাৰ প্ৰভাৱো পৰিছিল তেওঁৰ জীৱনত৷

চাকৰি জীৱনত খনিজ সম্পদৰ সন্ধানত পাহাৰে-ভৈয়ামে শিবিৰে শিবিৰে ঘূৰি ফুৰোঁতে তেওঁ দেখিলে সৰল হাঁহিমুখীয়া গ্ৰাম্য সমাজলৈ অহা পৰিৱৰ্তনবোৰ৷ অতিথিবৎসল জনজাতীয় সমাজত বহিৰাগত শ্ৰমিক-কৰ্মচাৰী ‘বিদেশী’ আৰু ‘শত্ৰু’ বুলি চিহ্নিত হ’ল৷ তেওঁলোক আক্ৰান্ত হৈছে৷ হত্যা আৰু সংঘৰ্ষই বহুতকে বিধ্বস্ত কৰিছে৷ ষাঠি-সত্তৰৰ দশকৰ আদৰ্শবাদ, সকলো সমাজক দাৰিদ্ৰ্য আৰু শোষণৰ পৰা মুক্ত কৰা চিন্তাৰ প্ৰভাৱ তেতিয়া শেষ৷ তাৰ ঠাইত পুঁজিবাদৰ মৰ-কামোৰে সৃষ্টি কৰা জাতি-ধৰ্ম গোষ্ঠী আৰু ভাষিক বিচ্ছিন্নতাৰ প্ৰাধান্য৷ অৰ্থনৈতিক সংকট পৰিচয়ৰ সংকটত পৰিণত হ’ল৷ কোনোবা মূহুৰ্তত অস্ত্ৰ- শস্ত্ৰ, বোমা-বাৰুদ লোৱা গোটৰ সৃষ্টি হ’ল৷ প্ৰাকৃতিক সম্পদ লুট কৰাত তেওঁলোক হ’ল বৃহৎ পুঁজিৰ গোলাম৷ হত্যা-হিংসাৰ লগৰীয়া যৌনতা আৰু মাদক আসক্তিয়ে মানৱতাক ভূ-লুণ্ঠিত কৰিলে৷ এটা সময়ত অস্ত্ৰধাৰী ৰাজনৈতিক নেতা হ’ল৷ ইচামক সিচামৰ বিৰুদ্ধে যুঁজাই ৰাজনৈতিক সুবিধা লাভ আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ লুণ্ঠন সমানে আগুৱাই গ’ল৷

‘দাখাৰ’ৰ পৰা ‘কালান্তৰৰ কথকতা’ আৰু তাৰ পাছতো খাটনিয়াৰে মানৱীয় সম্পৰ্কবোৰ ছিন্ন- ভিন্ন হৈ যোৱাৰ সময়ৰ কাহিনীত তুলি ধৰিছে৷ তাৰ মাজতো আশাবাদৰ সন্ধান তেওঁ কৰিছে৷ বিভিন্ন চৰিত্ৰৰ মাজেদি আশাবাদ জীয়াই ৰখাৰ চেষ্টা চলাই গৈছে৷ প্ৰচণ্ড দুঃসময়তো আশাৰ চাকি জ্বলাই ৰখা আৰু তাক উজ্জ্বলৰ পৰা উজ্জ্বলতৰ কৰাৰ চেষ্টাৰ মাজতেতো মানৱীয় জীৱনৰ সাৰ্থকতা ৷ তেওঁৰ লক্ষ্য বিচ্ছিন্নতাবাদী চিন্তাৰ পৰা মামুহৰ মনবোৰ মুক্ত কৰা ৷ এই প্ৰচণ্ড আশাবাদৰ সাধনৰ বাবেই বিপুল খাটনিয়াৰ নমস্য ৷ পুঁজিবাদী কৰ্পৰেট তন্ত্ৰৰ জয়কাৰৰ মাজত তেওঁ উপযুক্ত স্বীকৃতি নাপালে ৷ কিন্তু ইতিহাসে দিশ সলাবই ৷ মানৱতাৰ ধ্বজ্জা গগনচুম্বী হ’বই ৷ বিপুল খাটনিয়াৰ আৰু তেওঁৰ নিচিনা বহু সতীৰ্থই জ্বলোৱা ঢিমিক- ঢামাক চাকিবোৰ সেই সুদিনত সূৰ্যৰ দৰে জ্যোতিষ্মান হ’বই ৷