কেনেকৈ হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদে নাৰীক নাৰীৰ শত্ৰু ৰূপে থিয় কৰায়- (মূল: গুগুছ চোপ্ৰা, অনু: সুজাতা হাতীবৰুৱা)

(গুগুছ চোপ্ৰাৰ মূল লিখাটি পঢ়িবলৈ ইয়াত হেঁচা মাৰক)

যদিও পিতৃতান্ত্ৰিকতাই সকলো বয়সৰ আৰু সকলো আৰ্থ-সামাজিক, বৰ্ণ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় পৃষ্ঠভূমিৰ নাৰীক অত্যাচাৰ, অসুবিধা আৰু বিপদত পেলায়, তথাপিও তেওঁলোকৰ অত্যাচাৰৰ ভাগবতৰাৰ (যদিও বিভিন্ন) অভিজ্ঞতা স্বত্বেও, নাৰীসকলে পিতৃতান্ত্ৰিকতাৰ বিৰুদ্ধে একত্ৰিত হৈ থিয় দিবলৈ ব্যৰ্থ হয়।
ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে, বহু নাৰীয়ে তেওঁলোকৰ পৰাধীনতাক বৈধতা প্ৰদান কৰে আৰু শক্তিশালী কৰে, পুৰুষতান্ত্ৰিক বিশ্বাসৰ প্ৰতিৰক্ষা বা সমৰ্থন কৰে, আৰু পুৰুষে কৰাৰ দৰেই আন নাৰীৰ বিৰুদ্ধে যৌনবৈষম্যবাদত ভাগ লয়। সেয়েহে, এই কাৰ্যবোৰে – যিবোৰ মুখ্যতঃ আভ্যন্তৰীণ পিতৃতান্ত্ৰিকতাত নিহিত, কেৱল এই অত্যাচাৰী গাঁথনিক শক্তিশালী কৰাই নহয়, কিন্তু ইয়াৰ ফলস্বৰূপে, তেওঁলোকক আন নাৰীৰ বিৰুদ্ধে শত্ৰু হিচাপে থিয় কৰায়। মই এই সন্দৰ্ভত গ্লিক আৰু ফিস্কৰ ব্যাখ্যাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিম যে কিহে মহিলাসকলক এনে ধৰণে কাম কৰিবলৈ প্ৰেৰিত কৰে‌।

চোতালৰ পৰা যুদ্ধক্ষেত্ৰলৈ নাৰীৰ অধিকাৰৰ আন্দোলন

আন মহিলাৰ সৈতে গভীৰ মৰম আৰু লালন-পালনৰ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাৰ মহিলাৰ সামৰ্থ্য থকা স্বত্বেও দৈনন্দিন জীৱনত বহুতো ঘটনা আছে য’ত মহিলাসকলক প্ৰতিদিনে ইগৰাকীয়ে সিগৰাকীক তল পেলাবলৈ চেষ্টা কৰি থকা দেখা যায়। তেওঁলোকে পৰিয়ালৰ আন এগৰাকী মহিলাৰ বিৰুদ্ধে ঘৰুৱা উৎপীড়ন কৰাত পুৰুষৰ সৈতে হাত মিলায়; শ্লাট-শ্বেমিং আৰু ভুক্তভোগীক দোষাৰোপ কৰাৰ দৌৰত নেতৃত্ব দিয়ে; আৰু কৰ্তৃত্বত থকা মহিলা হিচাপে, কনিষ্ঠ মহিলা কৰ্মচাৰীসকলৰ ওপৰত ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ বা অযথা বদনাম কৰে।
লগতে, ইতিহাসত আছে যে ‘ক্ষতিকাৰক সাংস্কৃতিক প্ৰথা’ সেয়া লাগিলে সতী, কন্যা ভ্ৰূণ হত্যা/শিশু হত্যা, মহিলাৰ যৌনাঙ্গ বিকৃত কৰা, ভৰি বন্ধন বা স্তন ইস্ত্ৰী কৰা হওক, মহিলাসকলেহে এই প্ৰথাবোৰ নিৰ্দয়ভাৱে বলবৎ কৰে আৰু প্ৰজন্মজুৰি নাৰীৰ বিৰুদ্ধে সক্ৰিয়ভাৱে সেইবোৰ চিৰস্থায়ী কৰে।
কিছুমান নাৰীবাদবিৰোধী মহিলাই লিংগ সমতাৰ বাবে যুঁজি থকা মহিলাসকলৰ বিজয়ক কেনেদৰে পঙ্গু কৰি তুলিছিল তাৰ উদাহৰণেৰে নাৰীৰ ভোটাধিকাৰ আন্দোলনবোৰো ভৰি আছে। উনবিংশ শতিকাৰ শেষৰ ফালে, আমেৰিকান মহিলাৰ ভোটৰ অধিকাৰৰ সংগ্ৰাম কঠোৰ বিৰোধী গোটবোৰে বিফল কৰিছিল যিয়ে “ৰাজনীতি পুৰুষৰ ওপৰতে এৰি দিয়াই উত্তম” (politics is best left to men) বুলি যুক্তি দি ইয়াক বাতিল কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছিল। আনকি নাৰীবাদ বিৰোধী গোটৰ নেতাসকলৰ (বেছিভাগ গৃহিনী) বিৰোধিতাৰ বাবে সম অধিকাৰ সংশোধনীক কেতিয়াও সংবিধানৰ অংশ কৰা হোৱা নাছিল যিয়ে মহিলাসকলৰ বাবে আজ্ঞাবহ ভূমিকাৰ বাবে ওকালতি কৰিছিল। একেদৰে, সমসাময়িক নাৰীবাদী আন্দোলনো পতিতাবৃত্তি আৰু গৰ্ভপাতৰ (অধিকাৰ) ক্ষেত্ৰত মহিলাসকলৰ অমীমাংসিত স্থিতিৰ দ্বাৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়।

নাৰীসকলৰ ইগৰাকীৰ আন গৰাকীৰ লগত সম্পৰ্ক

নাৰীসকলৰ এগৰাকীৰ আন গৰাকীৰ প্ৰতি সম্পৰ্ক জটিল কিয়নো তেওঁলোকে নিজকে এক সমগোত্ৰীয় গোট হিচাপে নাচায়। সুযোগ/স্বাধীনতাৰ সংকোচন আৰু লিংগ-আধাৰিত হিংসাত্মক কাৰ্যৰ অধীন হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত সকলো মহিলাই তেওঁলোকৰ লিংগৰ বাবে সন্মুখীন হোৱা অংশীদাৰী অসুবিধাৰ স্বত্বেও, তেওঁলোকে এই উমৈহতীয়া সূত্ৰৰ সৈতে নিজকে বন্ধাত ব্যৰ্থ হয়। ইয়াৰ বিপৰীতে, কিছুমান মহিলাই পুৰুষৰ আধিপত্য/পুৰুষতান্ত্ৰিক মূল্যবোধৰ প্ৰতি প্ৰশ্নহীন গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু আনুগত্য প্ৰদৰ্শন কৰে; ইচ্ছাকৃতভাৱে অধীনস্থ/সেৱক স্থিতিৰ অধীন হয়, আৰু স্বেচ্ছাই নিজৰ বাবে আত্ম-সীমিত সামাজিক ভূমিকা আগতীয়াকৈ দখল কৰি লয়।
গ্লিক আৰু ফিস্কে (Glick and Fiske) লক্ষ্য কৰে যে এইটো প্ৰতিকূল যৌনবৈষম্যবাদ (hostile sexism) আৰু হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদ (benevolent sexism)ৰ আন্তঃক্ৰিয়া যি মহিলাসকলক ইচ্ছুক পৰাধীনতাত বাহাল ৰাখে। পিতৃতান্ত্ৰিকতাই তেওঁলোকক কেনেদৰে প্ৰভাৱিত কৰে আৰু প্ৰণালীটোৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ স্থিতি সম্পর্কে ই নাৰীৰ ধাৰণাক আকাৰ দিয়ে।
আমি সকলোৱে প্ৰতিকূল বা বিদ্বেষী যৌনবৈষম্যবাদৰ সৈতে পৰিচিত, যি ধৰণে ই ভিন্নমতক শাস্তি দিয়ে। যিসকল নাৰীয়ে পুৰুষৰ আধিপত্য আৰু দমনক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছে বা তেওঁলোকৰ কাৰ্য আৰু পছন্দত দৃঢ়, আক্ৰমণাত্মক আৰু উচ্চাকাংক্ষী হৈ পুৰুষতান্ত্ৰিক পৰম্পৰা ভংগ কৰে তেওঁলোকক এনে কিছু কাৰ্যৰ দ্বাৰা অনুশাসনমূলক শাস্তি বিহা হয় যিবোৰ দেখদেখকৈ বিৰোধী আৰু যাৰ সঁজুলিবোৰৰ ভিতৰত কেইটামান হৈছে যৌন কলংক, বলপূৰ্বক বিবাহ, honor killing ইত্যাদি। বৈকল্পিকভাৱে, ই নাৰীসকলক লাজ দিয়ে, কলঙ্কৰ কালিমা সানে, বহিষ্কাৰ কৰে আৰু বিবাহৰ বাবে অনুপযুক্ততা প্ৰদান কৰে। সেয়েহে, বিদ্বেষী যৌনবৈষম্যবাদে নাৰীৰ সাহস কৰ্তন কৰে আৰু তেওঁলোকৰ কণ্ঠক নীৰৱ কৰি পৰাধীনতালৈ পৰ্যবসিত কৰে। ভয়ক অনুপ্ৰেৰণা যোগাই, বিদ্বেষপূৰ্ণ যৌনবৈষম্যবাদে কেৱল প্ৰশ্ন কৰা মহিলাগৰাকীকে শাস্তি প্ৰদান নকৰে, ই আন মহিলাৰ বাবে সীমাও নিৰ্ধাৰণ কৰে। যিহেতু ই অসন্তুষ্টি, খং আৰু অন্যায়ৰ অনুভূতি প্ৰদান কৰে, এই যৌনবৈষম্যবাদৰ ব্ৰেণ্ডটোৱে, আমি যিদৰে দেখিছো আৰু পঢ়িছো, মহিলাসকলক অন্যায় ব্যৱস্থাক উৎখাত কৰিবলৈ সামূহিকভাৱে কাম কৰিবলৈ একত্ৰিত কৰিব পাৰে।
অৱশ্যে, পৰোপকাৰী বা হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদ হৈছে যৌনবৈষম্যবাদৰ এক সূক্ষ্ম, কোমল আৰু মিঠা-আৱৰণযুক্ত প্ৰকাৰ, ইমান বেছি যে ইয়াক বহুতো মহিলাৰ দ্বাৰা ক্ষতিকাৰক বা লিংগভেদী হিচাপেও স্বীকৃতি দিয়া নহয়, কিয়নো ইয়াৰ মৰমৰ ধীৰকণ্ঠই ইয়াৰ ভয়ানক অভিপ্ৰায়ক ছদ্মবেশ দিয়ে। বিষমকামী ঘনিষ্ঠতা, প্ৰজনন আৰু ঘৰুৱা কামৰ বাবে নাৰীৰ ওপৰত পুৰুষৰ নিৰ্ভৰশীলতাৰ পৰা ই গজি উঠে। এফালে, হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদে পুৰুষৰ প্ৰয়োজন পূৰণ কৰিবলৈ নাৰীক বশ কৰে, আৰু আনফালে, পুৰুষৰ বিৰুদ্ধে মেজ ঘূৰাই দিবলৈ আৰু শক্তিৰ গতিশীলতা ওলোটা কৰিবলৈ এই নিৰ্ভৰশীলতা ব্যৱহাৰ কৰাৰ নাৰীৰ সামৰ্থ্যও হ্ৰাস কৰে। উদাহৰণ স্বৰূপে, ই পুৰুষতান্ত্ৰিক নিৰ্মাণৰ সৈতে নাৰীৰ অনুৰূপতাক গৌৰৱান্বিত কৰে আৰু মহিলাসকলক অ-দৃঢ়, বিবাদহীন, অ-তৰ্কাত্মক, আপোচকৰা প্ৰাণী হিচাপে স্বীকৃতি দিয়ে, যিসকলে তেওঁলোকৰ বাবে তেওঁলোকৰ সিদ্ধান্ত লৈছে, তেওঁলোকৰ বাবে বিত্তীয় ব্যৱস্থাপনা কৰিছে আৰু যিসকলে বিবাহ আৰু মাতৃত্বক তেওঁলোকৰ সৰ্বোচ্চ লক্ষ্য হিচাপে ধৰি লৈছে।
লগতে, ই নাৰীক (কেৱল) পত্নী, মাতৃ, আৰু/বা যত্ন লওঁতাৰ ভূমিকাত উদযাপন কৰে আৰু তেওঁলোকক পুৰুষৰ প্ৰশংসা আৰু গ্ৰহণযোগ্যতাৰে পুৰস্কৃত কৰে (যি নাৰীৰ শাৰীৰিক বা বৌদ্ধিক দুৰ্বলতা শক্তিশালী কৰে), পিতৃতান্ত্ৰিক সুৰক্ষা (যাৰ ভিতৰত আছে নিয়ন্ত্ৰণকাৰী আচৰণ, যাক বহুতো নাৰীয়ে ৰোমাণ্টিক প্ৰেমৰ অংশ হিচাপে আপোন কৰি লয়) আৰু বস্তুবাদী লাভালাভ। অৱশ্যে ওপৰিউক্ত কোনোটোৱেই সমতাৰ ইংগিত নিদিয়ে। সেয়েহে, যিসকল নাৰীক হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদ মানি লোৱাৰ চৰ্ত দিয়া হয়, তেওঁলোকে তোষামোদ, আদৰ, ফুচুলনিত পৰা আৰু প্ৰলোভিত অনুভৱ কৰে (বেয়া পোৱাৰ সলনি), আৰু তেওঁলোকৰ লিংগ আৰু সামাজিক স্থিতিক বৈষম্যৰ সলনি সুবিধাযুক্ত বুলি চাবলৈ ধৰে। বহু মহিলাক বিদ্বেষী যৌনবৈষম্যবাদৰ ভয়ত যৌনবৈষম্যবাদৰ হিতৈষী ব্ৰেণ্ডলৈ ঠেলি দিয়া হয়, বিশেষকৈ, পুৰুষ আৰু সামাজিক অসন্মতিৰ ভয় আৰু ইয়াৰ ফলত হোৱা প্ৰতিক্ৰিয়াৰ বাবে, য’ত হিংসা আৰু বিভিন্ন ধৰণৰ উৎপীড়ন অন্তৰ্ভুক্ত থাকিব পাৰে।

যৌনবৈষম্যবাদে নাৰীৰ বাবে কি কৰে

“এইটো আমোদজনক যে বহু মহিলাই নিজৰ ক্ষেত্রত তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে বৈষম্য হোৱা বুলি নাভাবে; তেওঁলোকৰ কণ্ডিচনিঙৰ সামগ্ৰিকতাৰ ইয়াতকৈ আৰু ভাল প্ৰমাণ পোৱা নাযায়”। (It interesting that many women do not recognise themselves as discriminated against; no better proof could be found of the totality of their conditioning). কেট মিলেটে তেওঁৰ মৌলিক গ্ৰন্থ “জেণ্ডাৰ জাষ্টিছ”ত কৈছিল। হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত নাৰীসকলে নিজকে কোনো ধৰণে বৈষম্যমূলক, বশীভূত বা পুৰুষতান্ত্ৰিক উৎপীড়নৰ ভুক্তভোগী হিচাপে নাচায়। বিশেষাধিকাৰৰ ভ্ৰমত, এনে নাৰীয়ে প্ৰায়ে নিজকে পিতৃতান্ত্ৰিকতাৰ পহৰাদাৰ,পুৰুষতান্ত্ৰিক বিশ্বাসৰ সমৰ্থক আৰু পুৰুষৰ কৰ্তৃত্ব বা পৰম্পৰাগত লিংগ ভূমিকা অমান্য কৰা আন মহিলাসকলক পুৰুষৰ দৰে লজ্জানত কৰি, কলঙ্ক সানি আৰু ভুক্তভোগীৰ ওপৰত দোষাৰোপ কৰি নাৰীৰ বিৰুদ্ধে বিদ্বেষী যৌনবৈষম্যবাদৰ প্ৰদৰ্শক হিচাপে বিচাৰি পায়। তেওঁলোকক “ভাল ছোৱালী” হোৱাৰ বাবে লাভালাভ প্ৰদান কৰা প্ৰণালীটোৰ সৈতে যোগ্য কৰি লোৱা হয়।
লগতে, মহিলাসকলক “নৈতিকভাৱে উৎকৃষ্ট”, “উৎকৃষ্ট যত্ন লওঁতা” কিন্তু “অপ্ৰতিযোগিতামূলক” আৰু “দুৰ্বল সিদ্ধান্ত লওঁতা” বুলি সমৰ্থন কৰি, হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদে তেওঁলোকক স্বেচ্ছাই এই গুণবোৰ জড়িত কৰা কামবোৰত নিজকে নিক্ষেপ কৰিবলৈ প্ৰেৰিত কৰে (বেছিভাগ ব্যক্তিগত ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত বা পৰম্পৰাগতভাৱে কম প্ৰতিযোগিতামূলক ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত দেখা যায়), আনহাতে ই লাহেকৈ তেওঁলোকৰ অন্তৰ্নিহিত দুৰ্বলতাৰ ক্ষেত্ৰ হিচাপে তেওঁলোকক বিশ্বাস কৰিবলৈ বাধ্য কৰোৱা ঠাইখনৰ পৰা আঁতৰায় আৰু সেয়া হৈছে ৰাজহুৱা ক্ষেত্রখন। এনেদৰে, মহিলাসকলে তেওঁলোকৰ শক্তিহীনতাক আপোন কৰি লয় আৰু তেওঁলোকৰ নিজৰ দক্ষতা, যুক্তিসঙ্গত সামৰ্থ্য আৰু সম্ভাৱনাক অৱমূল্যায়ন কৰিবলৈ ধৰে, আৰু ফলস্বৰূপে, সকলো মহিলাৰে (এক শ্ৰেণী হিচাপে)। এই কণ্ডিচনিং তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক প্ৰয়োজনীয়তাৰ বাবে পুৰুষৰ ওপৰত মহিলাৰ নিৰ্ভৰশীলতাৰ আধাৰশিলা হৈ পৰে। অৱশ্যেই, তেওঁলোকে পুৰুষৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ বশ্যতাক বৈধতা প্ৰদান কৰে আৰু ন্যায়সঙ্গত কৰে আৰু তেওঁলোকৰ পৰাধীন সামাজিক স্থিতিক প্ৰাকৃতিক (প্ৰণালীৰ ন্যায্যতা) বুলি গণ্য কৰে। সেয়েহে, মহিলাসকলে তেতিয়া তেওঁলোকে ন্যায়সঙ্গত আৰু নিৰপেক্ষ বুলি বিবেচনা কৰা প্ৰণালী এটাৰ সৈতে যুঁজ দিয়াৰ কোনো কাৰণ বিচাৰি নাপায়।
সেয়েহে, তেওঁলোকৰ নিম্ন সামাজিক স্থিতিৰ বিষয়ে সচেতন সজাগতা থকা স্বত্বেও, হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদে মহিলাসকলৰ ক্ৰোধ, বৈষম্য আৰু প্ৰণালীটোৰ প্ৰতি অন্যায়ৰ অনুভূতি বিস্তাৰ ছিন্ন-ভিন্ন কৰি পেলায়। ই সামাজিক পদানুক্ৰমত তেওঁলোকৰ (নিম্ন) স্থিতিক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাৰ বাবে তেওঁলোকৰ অনুপ্ৰেৰণাত বাধা দিয়ে।
যেতিয়ালৈকে নাৰীসকল হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদৰদ্বাৰা চৰ্তবদ্ধ হৈ থাকিব, লিংগ বৈষম্য আৰু অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে যুঁজখন একতাৰ অভাৱৰ বাবে এক চিচিফাছৰ কাম হৈয়ে থাকিব। নাৰীবাদী শক্তিৰ দ্বাৰা এক সমান্তৰাল আৰু শক্তিশালী সংগ্ৰাম যি নাৰীসকলক তেওঁলোকক শৌৰ্য হিচাপে পৰিৱেশন কৰা বিষয় বা বস্তু অতিক্ৰমি চাবলৈ উৎসাহিত কৰিব তাৰ দ্বাৰাহে আমি হিতৈষী যৌনবৈষম্যবাদৰ প্ৰভাৱবোৰ কৰ্তন আৰু হ্ৰাস কৰিব পাৰিম।

“I do not wish ( women) to have power over men; but over themselves. “ – Mary Wollstonecraft