স্পেচএক্সৰ পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰকেট বিপ্লৱ : সম্ভাৱনা আৰু সংশয় ।। অৰ্ণৱ বৰ্মন

পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰকেট বিপ্লৱে অগ্ৰগতিৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়াৰ লগতে বিপদৰ আশংকাও সৃষ্টি কৰিছে ।। মুক্ত চিন্তা, দশম বছৰ, তৃতীয় সংখ্যা, নভেম্বৰ, ২০২৪ ।।

কল্পনা কৰকচোন এনে এখন পৃথিৱী য’ত মহাকাশ ভ্ৰমণ এতিয়া বিশেষ সুবিধাপ্ৰাপ্ত কেইজনমানৰ একচেটিয়া ডমেইন নহয়, বৰঞ্চ সকলোৰে হাতৰ মুঠিত থকা বাস্তৱ। স্পেচএক্সত ইলন মাস্কৰ নেতৃত্বই এই সপোনক এক বাস্তৱ সম্ভাৱনালৈ ৰূপান্তৰিত কৰিছে, বিশ্বৰ প্ৰথমটো কক্ষপথৰ শ্ৰেণীৰ পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰকেট ফেলকন ৯ৰ বাবে। দশক দশক ধৰি কক্ষপথলৈ পেলোড নিক্ষেপ কৰাৰ অতিমাত্ৰা খৰচে মহাকাশ অন্বেষণক স্তব্ধ কৰি তুলিছিল। এবাৰ ব্যৱহাৰৰ পিছত পেলাই দিয়া পৰম্পৰাগত ৰকেটে প্ৰতিটো উৎক্ষেপণক ব্যয়বহুল প্ৰচেষ্টা কৰি তুলিছিল। কিন্তু মাস্কৰ অগ্ৰণী পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য প্ৰযুক্তিয়ে এই সমস্যাৰ  সমাধান উলিয়াইছে, যাৰ ফলত আটাইতকৈ ব্যয়বহুল ৰকেটৰ উপাদানসমূহ উদ্ধাৰ আৰু পুনৰ ব্যৱহাৰ সম্ভৱ হৈছে। ফেলকন ৯ৰ উল্লেখযোগ্য পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য যাত্ৰা নিখুঁতভাৱে আৰম্ভ হয়: launch, stage separation, reentry burn and a pinpoint landing on a launch site । একাধিকবাৰ অৰ্জন কৰা এই কৃতিত্বই অতুলনীয় নিৰ্ভৰযোগ্যতা প্ৰদৰ্শন কৰে। ৰকেট পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰি স্পেচএক্সে উৎক্ষেপণৰ খৰচ ৩০% পৰ্যন্ত হ্ৰাস কৰিছে, যাৰ ফলত অধিক সঘনাই আৰু কাৰ্যক্ষম মহাকাশ প্ৰৱেশৰ পথ মুকলি হৈছে। পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য প্ৰযুক্তি হৈছে চন্দ্ৰ আৰু মংগল গ্ৰহ অন্বেষণকে ধৰি স্পেচএক্সৰ অভিলাষী পৰিকল্পনাৰ মূল শিলাস্তম্ভ। প্ৰতিটো অগ্ৰগতিৰ লগে লগে মাস্কে মানৱতাক এনে ভৱিষ্যতৰ ওচৰলৈ লৈ গৈ আছে য’ত মহাকাশ ভ্ৰমণ সুলভ, বহনক্ষম আৰু প্ৰেৰণাদায়ক।
ইলন মাস্কৰ স্পেচএক্সে অকল্পনীয় কাৰ্য সাধন কৰিছে কিন্তু এই প্ৰযুক্তিগত আশ্চৰ্যৰ তলত উদ্বেগৰ এক জটিল জাল নিহিত হৈ আছে যিবোৰৰ সমালোচনাত্মক পৰীক্ষাৰ প্ৰয়োজন।
পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰকেট প্ৰযুক্তিয়ে মহাকাশ ভ্ৰমণত বৈপ্লৱিক পৰিৱৰ্তন আনিছে যদিও ই উল্লেখযোগ্য প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে। পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্যতাৰ কাৰিকৰী জটিলতাৰ বাবে অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তিৰ প্ৰয়োজন হয়, আৰু নৱীকৰণৰ খৰচ যথেষ্ট হ’ব পাৰে। তদুপৰি নাছা আৰু আমেৰিকা চৰকাৰৰ সৈতে ইলন মাস্কৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্কক লৈ তীব্ৰ বিতৰ্কৰ সৃষ্টি হৈছে। সমালোচকসকলে যুক্তি আগ বঢ়ায় যে তেওঁৰ প্ৰভাৱে ৰাজহুৱা খণ্ডৰ মহাকাশ অন্বেষণৰ অখণ্ডতাক আপোচ কৰে, ৰাষ্ট্ৰীয় লক্ষ্যতকৈ ব্যক্তিগত স্বাৰ্থক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে। উদাহৰণস্বৰূপে, নাছাৰ আৰ্টেমিছ প্ৰগ্ৰেমৰ বাবে স্পেচএক্সৰ ২.৯ বিলিয়ন ডলাৰৰ চুক্তিয়ে নাছা আৰু মাস্কৰ ব্যক্তিগত লাভালাভ জড়িত থকাৰ  সন্দেহ সৃষ্টি কৰিছে। ইয়াৰ উপৰিও মাস্কৰ নিয়ন্ত্ৰণমুক্তকৰণ আৰু খৰচ হ্ৰাসৰ পোষকতাই সুৰক্ষাৰ মানদণ্ডৰ বিষয়েও উদ্বেগৰ সৃষ্টি কৰিছে।
The Space Policy Instituteৰ সঞ্চালক  ড° জন লগছডনে মন্তব্য কৰিছে যে, “মহাকাশ উদ্যোগত স্পেচএক্সৰ আধিপত্যই প্ৰতিযোগিতাক সীমিত কৰি পেলায়, যিয়ে উদ্ভাৱনৰ সম্ভাৱনাক স্তব্ধ কৰি পেলায়।” নাছাৰ গ্ৰহ বিজ্ঞান বিভাগৰ সঞ্চালিকা ড০ মাৰিয়া জুবেৰে কয় যে, “মানৱতাৰ বহুগ্ৰহীয় ভৱিষ্যতৰ বাবে মাস্কৰ দৃষ্টিভংগীয়ে বহনক্ষমতা আৰু দায়িত্বশীল সম্পদ ব্যৱস্থাপনাৰ কথা বিবেচনা কৰিব লাগিব।”
এটা অতিশয় গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু ভাবিবলগীয়া কথা হ’ল যে পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰকেট বিপ্লৱে প্ৰযুক্তি, ৰাজনীতি আৰু ব্যৱসায়িক লাভৰ মাজৰ জটিল সম্পৰ্কক মূৰ্ত কৰি তুলিছে। নাছা আৰু চৰকাৰৰ ওপৰত মাস্কৰ প্ৰভাৱে এই গতিশীলতাৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে, য’ত প্ৰযুক্তিগত উদ্ভাৱনে ৰাজনৈতিক এজেণ্ডাক পৰিচালিত কৰে, চৰকাৰী পুঁজিয়ে ব্যক্তিগত উদ্যোগক ইন্ধন যোগায়, কৰ ৰেহাই দিয়ে আৰু উদ্যোগপতিৰ লাভৰ উদ্দেশ্যই ৰাজহুৱা নীতি গঢ় দিয়াত প্ৰভাৱ পেলায়। কিছুলোকে যুক্তি আগবঢ়ায় যে স্পেচএক্সৰ উদ্ভাৱনে মহাকাশ অণ্বেষণক অগ্ৰগতি প্ৰদান কৰে আৰু চৰকাৰী অংশীদাৰিত্বই ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত খণ্ডৰ সহযোগিতাক লাভান্বিত কৰে। সেয়েহে মাস্কৰ প্ৰভাৱ, পৰিৱেশৰ চিন্তা, আৰু প্ৰযুক্তি-ৰাজনীতি-লাভৰ সংযোগস্থলৰ সমালোচনাত্মক পৰীক্ষা আৰু ইয়াৰ বহনক্ষমতা নিশ্চিত কৰা অতিকৈ প্ৰয়োজনীয়। আমি উদ্ভাৱনক উদযাপন কৰাৰ সময়ত জবাবদিহিতা, বহনক্ষমতা, আৰু মানৱতাৰ মংগলক অগ্ৰাধিকাৰ দিব লাগিব। পুনৰ ব্যৱহাৰযোগ্য ৰকেট বিপ্লৱে অগ্ৰগতিৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়াৰ লগতে বিপদৰ আশংকাও সৃষ্টি কৰিছে। এই আশংকাসমূহ পৰাপক্ষত হ্ৰাস কৰি আমি মহাকাশ অন্বেষণৰ সম্ভাৱনাক বৃহত্তৰ মংগলৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰোঁ।